شرایط دشوار اقتصادی زنان؛ چرا از کمک‌های بشردوستانه استفاده بنیادی صورت نمی‌گیرد؟
رضوانه حسینی
بیان‌نیوز – شماری از زنان تجارت‌پیشه می‌گویند که تولیدات آن‌ها در دو سال گذشته هیچ‌گونه مورد حمایت داخلی و بین‌المللی قرار نگرفته و به‌دلیل عدم بازاریابی و بلند بودن هزینه‌های دولتی باعث شده که کسب‌وکار آن‌ها از رونق باز بماند و با سقو مواجه شود.
زهرا سادات حسینی، خانم تجارت‌پیشه‌ای است که کار خانه‌ای را در غرب کابل ایجاد و زنان شاغل را دور هم جمع کرده است. این خانم که از ده سال بدین‌سو فعالیت می‌کند، با جمعی از زنان کارگر، محصولات خود که تولید لباس است، را وارد بازار می‌کند.
خانم سادات و تیم او با این فعالیت‌های اقتصادی در تلاش است تا از یک‌سو بتوانند به خانواده‌های‌شان کمک اقتصادی کنند و از سوی دیگر، در بازار اقتصاد جای پا باز کنند.
اما آن‌چه روند کار این تیم را متاثر کرده، تحولات دو سال اخیر بوده است. زیرا نه بازار کاری وجود دارد که به عنوان محصول داخلی از سوی دولت مورد حمایت قرار گیرد و نه هم حمایت چندانی از سوی موسسات داخلی و بین‌المللی.
این‌که تحولات دو سال اخیر و حاکمیت موجوده، زنان و دختران به حاشیه رانده شد، بحث جدا است؛ اما سازمان‌های بین‌المللی که در این مدت شعار حمایت از زنان افغانستان را سر می‌دهند، نتوانستند که در زمینه‌ی اشتغال‌زایی و حمایت اقتصادی درازمدت برای زنان کارآمدی از خود نشان دهند.
بیشتر از پروژه‌ها که در خصوص حمایت اقتصادی از زنان و دختران افغانستان اعلام شد، پروژه‌های نمایشی بود و بیشتر هزینه‌های این پروژه‌ها میان سازمان‌ها حیف‌ومیل شد.
خانم سادات می‌گوید که طی مدت دو سال گذشته هیچ‌گونه نهادی از فعالیت‌های زنان و به‌خصوص از آن‌ها مورد حمایت قرار نگرفته است، به جز موسسات انگشت شمار.
او با بیان این‌که سازمان‌های بین‌المللی به ندت حمایت خود را داشته‌اند، تاکید ورزید که بیشتر این سازمان‌ها عامل خودکفایی اقتصادی زنان نبوده‌اند؛ جز این‌که تهیه چند گزارش از جامعه‌ی زنان کمک مفیدی با قشر زنان باشد، چشم‌گیر نبوده است.
این فعال اقتصادی زنان با تاکید می‌گوید: «چیزی که در شرایط حاضر زنان افغانستان نیاز دارند، برنامه‌های درازمد اشتغال‌زایی است و این فرصت با موجودیت کمک‌های بشردوستانه مهیا است. این کمک‌ها نباید با توزیع چند بوری آرد و روغن، حیف‌ومیل شود، بلکه روی حل اساسی این مشکل تمرکز شود.»
خانم سادات براین باور است که سازمان‌های بین‌المللی باید به زنان افغانستان مراجعه نموده و نیازسنجی کنند تا به درستی از کمک‌های بشردوستانه برای حمایت از زنان صورت گیرد.
در دو سال و نیم گذشته، افغانستان بیشتر مورد توجه جامعه‌ی جهانی قرار گرفت و مبنای این توجه هم گسترش بحران انسانی و فروپاشی نظام اقتصادی بود. کاهش چشم‌گیر کمک‌های بین‌المللی، رقم میزان افراد نیازمند در این کشور را به‌طور فزاینده‌ای بلند برد.
سازمان‌های بین‌المللی در این مدت صدها بار گزارش‌های متمایزی را از اوضاع انسانی افغانستان و به‌خصوص در مورد اوضاع اقتصادی زنان این کشور منتشر کردند و برایند این گزارش‌ها نشان می‌داد که میلیون‌ها نفر در افغانستان با قحطی و گرسنگی مواجه هستند.
چالش‌های اقتصادی، عدم توسعه‌ی برنامه‌های انکشافی، نبود اشتغال‌زایی و بلندرفتن میزان فقر از چالش‌های جدید افغانستان نیست، این موضوع طی بیشتر از ۲۰ سال گذشته وجود داشت؛ به‌دلیل فساد سراسری در نظام پیشین، حیف‌ومیل کمک‌های بین‌المللی و سایر چالش‌های دیگر باعث شد که چالش‌های فوق همچنان ریشه‌دار شود.
در چالش‌های فوق، فقط رهبران نظام پیشین افغانستان دخیل نبودند، بلکه موسسات و سازمان‌های بین‌المللی نیز نقش عمده‌ای داشتند، زیرا با استفاده از واژه‌ی افغانستان با ثبات فساد خلق کردند و بیشتر کمک‌های بین‌المللی را بدون این‌که برای مردم افغانستان در حوزه‌های زیربنایی و انکشافی استفاده شود، حیف‌ومیل و یاهم از کشور خارج کردند.
در ادامه‌ی این گزارش دیدگاه خانمی درج شده که به‌طور مستقل شرکت تجارتی دارد. فتانه بیات رییس شرکت تجارتی «فتانه بیات».
او می‌گوید: «از زمان سقوط جمهوریت، متاسفانه فعالیت‌های ما خوب نبوده است. دفتر گاهی باز بوده و گاهی بسته. کارمندان ما از خانه‌های‌شان آنلاین کار می‌کنند و دفتر مرکزی و نمایندگی‌های ما بسته شده است.»
بیات در ادامه بیان می‌کند که در زمان جمهوریت محصولات داخلی آن‌ها به خارج از کشور صادر می‌شد، اما طی دو سال گذشته صادرات آن‌ها متوقف شده است.«مشتری داریم، اما سابق سبسایدی به خاطر انتقال اموال بازرگانان وجود داشت، اما فعلا چنین چیزی نیست.»
او با اشاره به روند کمک‌های بشردوستانه تصریح می‌کند که سازمان‌های بین‌المللی آن‌گونه که شعار حمایت اقتصادی از زنان را سر می‌دهند، عمل نمی‌کنند، زیرا این پروژه‌ها بیشتر با واسطه‌بازی‌ها مورد دستبرد قرار می‌گیرند و حیف‌ومیل می‌شوند.
به گفته‌ی خانم بیات، کمک‌های بشردوستانه به‌خاطر توان‌مندسازی زنان در درازمدت صورت نمی‌گیرد، موسسات برای چند روز تعدادی از خانم‌ها را تحت پوشش قرار داده، تصاویر آن را آرشیف می‌کنند و به حمایت‌کنندگان‌شان گزارش می‌دهند که گویا فعالیتی برای زنان افغانستان انجام دادند؛ در حالی‌که چنین چیزی وجود ندارد و از این کمک‌ها هرگز به منافع و توان‌مندسازی زنان صورت نمی‌گیرد.
با این حال، براساس آمارهای وزارت صنعت و تجارت طالبان، زنان طی دو سال گذشته دست کم پنج هزار جواز فعالیت تجارت به نام زنان صادر شده است. هرچند این آمار قابل توجه است، اما آن‌چه اهمیت دارد، حمایت از آن‌ها و تاثیرگذاری در حوزه اقتصادی زنان است که چندان ملموس نبوده است.
از جانبی، برنامه‌ی توسعه سازمان ملل‌متحد(UNDP) در گزارشی گفته بود که با محدودیت‌های اعمال شده علیه زنان، بیشتر از نیم زنان افغانستان اشتغال‌زایی‌شان را از دست داده و با بحران اقتصادی مواجه شده‌اند.
حکومت سرپرست طالبان پس از روی کار آمدن، زنان را از کار کردن در سازمان‌های غیردولتی داخلی و بین‌المللی منع کرد.
